بسم الله الرحمن الرحیم:*شیوه ی صحیح دعوت، در پرتو آیه ی (45) از سوره ی “الاحزاب”:
-الحمد لله و الصلاة و السلام علی رسول الله و بعد،
همانطور که همه ی ما می دانیم، هر کس یا جماعتی که دارای فکر و عقیده ی خاص خود می باشد حتما همیشه سعی در تبلیغ و دعوت به عقیده ی خود دارد و دوست دارد همه ی مردم را بر منهج فکری خود جمع کند و این صفت تقریبا در همه هست! تقریبا به غیر از یهود که دوست ندارند کسی بر عقیده ی آنها باشد جز خودشان، به دلیل اینکه معتقد هستند که بهشت به صورت خالص تنها برای ایشان است و آنها فرزندان برگزیده ی خدا هستند و از این بابت دوست ندارند کسی غیر از خودشان به دین آنها گرایش یابد، تا آخرت و نعمت های آن فقط مخصوص خودشان باشد! ولی زهی خیال باطل!
اما تقریبا غیر از یهود تمامی ادیان و مکاتب همیشه دوست داشته اند به منهج خود دعوت کنند و حامیان بیشتری برای آن پیدا کنند و اسلام هم از این قاعده مستثنی نبوده و نخواهد بود، بلکه بهترین شیوه ی دعوت و تبلیغ را نیز در پر و بال خود گنجانده است، که به امید خدا در این پست این شیوه ی دعوت را مختصرا توضیح خواهیم داد.
مسلما در اسلام بالاترین فرد پیامبر اسلام است و او بهترین شیوه ی دعوت و تبلیغ را از خداوند خویش دریافت کرده و باید در این زمینه به ایشان اقتدا کنیم. خداوند متعال خودش در کلام مبارک خویش این شیوه را به پیامبرش وحی می کند و در سه مرحله که چهارمی ندارد، خیلی خلاصه و کامل حق مطلب را ادا می کند! حال ببینیم چگونه؟
در آیه ی (45) از سوره ی “الاحزاب”، الله متعال خطاب به فرستاده ی خویش می فرماید:
(يَا أَيُّهَا النَّبِيُّ إِنَّا أَرْسَلْنَاكَ شَاهِدًا وَمُبَشِّرًا وَنَذِيرًا) یعنی: “ای پیامبر! همانا ما تو را به عنوان شاهد و بشارت دهنده و انذار دهنده فرستاده ایم.”
در این آیه “نبی” مورد خطاب واقع شده! شاید گفت بهترین تفسیر برای واژه ی “نبی” این است که این واژه از ریشه ی “ن ب ء” آمده و همه می دانیم کلمه ی “نبأ” به معنای خبر است، اما گفته شده که نبا هر خبری نیست بلکه تنها به اخبار مهم و خاص گفته می شود! حال کلمه ی نبی معنایش کسی است که خبر مهمی را با خود آورده و مسلما آن خبر مهم خبر اسلام است تا مردم بدان ایمان آورند و از زیان کاران نباشند. حال خداوند به فرستاده ی خویش که حامل خبر بسیار مهمی است روش دعوت را یاد می دهد و می فرماید ما تو را به عنوان “شاهد” و “مبشر” و “نذیر” فرستاده ایم! حال در تفسیر تک تک این سه کلمه شیوه ی دعوت هم واضح می گردد.
واژه ی “شاهد” از ریشه ی (ش ه د) به معنای شهادت و گواهی دادن آمده یا به معنای مشاهد کردن و دیدن چیزی! در این جا هر دو معنا زیباست اما اولی زیباتر. اگر معنای دوم را بگیریم یعنی ای پیامبر تو در دعوت خویش، باید قبل از هر چیز خوب چشمهایت را باز کنی و تمامی موضوعات را ببینی و از دور و بر خویش آگاه شوی! اما با معنای اول که کامل تر است، یعنی ای پیامبر تو باید بر مردم شهادت و گواهی دهی! گواهی بر چه چیزی؟! مسلما گواهی بر حق بودن اسلام و رسالتش! یعنی باید با گفتار و اعمال خویش حق بودن اسلام را بر مردم ثابت کنی و برایشان شک و شبهه ای باقی نگذاری یا به قول معروف باید بر مردم گواه باشی، که این نوع گواهی بر حق بودن اسلام در عقیده ی اسلامی به “اقامه ی حجت” مشهور است. یعنی باید فرستاده ی خدا حجت را بر مردم تمام کند و با اعمال و رفتار خویش آنچنان که باید و شاید است حق را بر مردم عرضه کند. برای نمونه اگر این فرستاده خود چیزی بگوید، اما در عمل چیز دیگر انجام دهد دیگر شایسته ی شهادت دادن نیست! مثلا اگر به مردم دستور دهد از راه حرام پول کسب نکنید، اما خود خلاف آن را انجام دهد دیگر او نمی تواند بر مردم گواه باشد و نمی تواند حق را بر آنان اقامه کند و اصلا اعتبارش پیش مردم ساقط خواهد شد و دیگر کسی برایش ارزشی قائل نخواهد بود. پس در درجه ی اول باید دعوت گر همانند پیامبر، بر مردم حقانیت اسلام و برنامه ی آن را اقامه و اثبات کند و خود نیز کاملا بر همان راه باشد تا مردم او را باور کنند.
اما در درجه ی دوم با واژه ی “مبشر” مواجه می شویم که از ریشه ی (ب ش ر) به معنای بشارت و مژده دادن است. پس فرستاده ی الله باید پس از نشان دادن حق به مردم، به آنها مژده دهد! حال یک سوال؟ این مژده برای چه کسانی است؟ آیا همه ی مردم حق ارائه شده از جانب فرستاده ی خدا را قبول می کنند تا شامل مژده شوند؟! مسلما جواب منفی است. همیشه کسانی که حق را قبول می کنند کمتر از ردکنندگان حق هستند! پس این مژده شامل حال اقلیت است نه اکثریت. یعنی پس از اقامه ی حجت و نشان دادن راه، عده ای حق را قبول می کنند و عده ای به آن پشت می کنند، پس ای فرستاده ی خدا تو باید به آنان که حق را قبول کردند مژده بدهی! مسلما کسی که بر راه راست است و حق را می پذیرد، باید به او مژده داد تا بر حق خویش ثابت قدم تر گردد. اما این مژده چیست؟ همانطور که در بسیاری از آیات دیگر قرآن آمده، این مژده باغ های بهشتی است که در زیرشان نهرهای دلربا روان است و سایر نعمت های بهشتی که در قرآن وصفشان آمده. پس دعوت گر باید پذیرندگان حق را به نعمتهای فراوان الهی مژده دهد، تا بر راه خویش ثابت قدم تر شوند.
اما در درجه ی سوم که آخرین مرحله ی دعوت است، باید دعوت گر “نذیر” باشد! این کلمه از ریشه ی (ن ذ ر) به معنای بیم دادن است و همه ی ما واژه ی انذار به معنای بیم دادن و ترساندن را شنیده ایم. حال این فرستاده یا دعوت گر باید چه کسی را بترساند و از چه چیزی بترساند؟ مسلما با توجه به توضیحات قبل، آنهایی که به حق ارائه شده از جانب دعوت گر پشت کردند، باید ترسانده شوند تا بلکه این ترساندن در دل های کدر و همچون سنگشان تاثیر کند! اگر تاثیر کرد که چه خوب و حالشان حال آن دسته ای است که به ایشان مژده ی بهشت و نعمت های الهی داده شده، اما اگر تاثیر نکرد باید از جهنم و عاقبت آتشین و سیاهشان ترسانده شوند و با این ترساندن حجت بر آنان تمام شود، تا در روز قیامت بهانه نیاورند که ما نمی دانستیم با عدم قبول حق به جهنم می رویم!!!
پس با توجه به این آیه ی شریفه، وظیفه ی دعوت گر شامل سه مرحله است: اول حق را بر مردم آنچنان که باید و شاید و کامل عرضه می کند و با اعمال و رفتار خود نشان می دهد که این برنامه حق است و دوم اینکه جماعتی که به آن حق ایمان آورده اند را مژده ی بهشت و نعمتهای الهی می دهد و سوم اینکه جماعتی که به این حق پشت می کنند را از جهنم و عذاب دردناکش بترساند!
متاسفانه امروزه بر عکس شده! کسانی با نام دعوت به اسلام دقیقا از آخر به اول می آیند!!! اول چنان مردم را می ترسانند که انگار همه ی مردم کافر هستند! آنقدر انسان های ترش رو و بد اخلاقی هستند که از مژده و بشارت خبری نیست! آیا این منهج یک داعی مسلمان است؟! حاشا و کلا! باید طبق توصیه ی قرآن و همانند پیامبرمان مردم را دعوت کنیم! اول حق را خوب عرضه کنیم بعد مژده و خبر خوش بدهیم، بعد از اینها اگر واقعا طرف معاند بود و حق را نخواست آنگاه باید از عذاب الهی ترسانده شود، نه اینکه اول قبل از هر چیز او را بترسانی!!!
امیدوارم سودمند بوده باشد…
و السلام علیکم/
منبع:فيسبوك أبوعلي الكوردي
