در بخش قبلی در مورد قیامت صغری یا قیامت فردی که بالای هر انسان، بمجرد مرگش آمدنی است بحث مختصری داشتیم،
در این بخش، در مورد چگونگی عالم برزخ و ملاقات برزخیان با یکدیگر به استناد کتاب و سنت، موضوعات مهمی را خدمت شما عزیزان پیشکش میکنم.
در چند حدیث صحیح از پیامبر صلی الله علیه وسلم ثابت شده است که ارواح مومنان در دنیای برزخ باهم ملاقات کرده و همدیگر را می بینند.
پیامبر اکرم صلی الله علیه وسلم فرمودند:
«هرگاه اجل مومنی فرا رسد، ملائکه ی رحمت با ابریشم سفید نزد او می آیند (تا روح وی را با آن بپیچند) و (به روحش) می گویند:
پس روح او مانند بوی پاکِ مشک خارج می گردد تا جائیکه او را دست به دست به هم می سپارند تا به درب آسمان می برند، و می گویند:
چه روح پاک و خوش بویی از زمین به سوی شما می آید، و سپس روح او را نزد ارواح مومنان می برند، که آنها هم از ورود او بسیار خوشحال تر از کسانی میشوند که یک مسافر به اهلش برگردد هستند، و از او (درباره ی احوال زنده گان در دنیا) می پرسند:
فلانی (در دنیا) چکار کرد؟ و فلانی چکار کرد؟
(بعضی از مؤمنان) به (سؤال کننده ها) می گویند:
وی را رها کنید (تا استراحت کند) چرا که او (بخاطر اهل و عیالش) در غم دنیاست.
او نیز (در پاسخ سؤال شان) به آنها می گوید:
(او فوت کرد) آیا نزد شما نیامد؟
(او کجاست؟ احوال او اکنون چگونه است؟)، (آنها هم بیاد می آورند و) به او می گویند:
(خیر، او را نزد ما نیاوردند) او را به دوزخ بردند». (۱)
همچنین در حدیث دیگری از ابوهریره رضی الله عنه آمده که پیامبر صلی الله علیه وسلم فرمودند:
«روح مومن را به سوی آسمان بالا می برند و ارواح مومنان نزد او می آیند و از او درباره ی زندگان کسب خبر می کنند، و هرگاه او (به ارواح مومنان) گفت:
فلانی را در زمین ترک کردم، آنها تعجب می کنند، و هنگامی که به آنها می گوید:
فلانی فوت کرد، می گویند:
او را نزد ما نیاوردند، او کجاست؟ (وی را) به سوی دوزخ بردند». (۲)
بنابراین ارواح مؤمنان در عالم برزخ همدیگر را ملاقات می کنند و از همدیگر سوال می کنند و از دنیا و اهل آن یادآوری می کنند.
و اما مستقر شدن (مومنان در عالم برزخ) بر حسب رتبه و مقام آنها نزد الله سبحانه و تعالی است، یعنی کسی که جزو مقربین است، پس جایگاه او از جایگاه کسی که جزو اصحاب اهل یمین است بالاتر است.
اما کسانی که جایگاه بالاتری دارند به مکان کسانی که در جایگاه پایین تر هستند سر می زنند ولی کسانی که در مکان پایین قرار دارند نمی تواند بالا بروند (و به نزد کسانی که در جایگاه بالاتر قرار دارند بروند).
و هرگاه الله سبحانه و تعالی اراده کند و بخواهد، آنها را با هم جمع می کند (تا با هم ملاقات کنند).
همانگونه که در دنیا با هم ملاقات می کردند، با وجود آنکه رتبه ی آنها متفاوت بود و همدیگر را زیارت می کردند، و فرقی ندارد که در مکان دوری از هم دفن شده باشند یا نزدیک، چه گاهی، الله سبحانه و تعالی، ارواح را با وجود دوری محل قبرشان با هم جمع می کند، و گاهی با وجود نزدیکی محل قبرشان آنها را از هم دور و جدا می کند.
مؤمنی نزد قبر کافر مدفون است ولی روح او در بهشت، و روح کافر در جهنم است.
علمای کرام فرموده اند که گاهی ارواح زندگان با مردگان در خواب (رویای صادقه) با هم ملاقات میکنند و آن ارواحی که الله تعالی خواهد، همدیگر را شناخته و تعارف حاصل میکنند پس چون تمام آنها بخواهند که به‌سوی اجساد خویش بازگردند، الله سبحانه و تعالی ارواح مردگان را نزد خود نگاه میدارد و ارواح زندگان را به‌سوی بدن آنها باز پس می‌فرستد، و به آیه ی زیر استناد کرده اند:
«اللَّهُ یَتَوَفَّی الْأَنفُسَ حِینَ مَوْتِهَا وَالَّتِی لَمْ تَمُتْ فِی مَنَامِهَا فَیُمْسِکُ الَّتِی قَضَی عَلَیْهَا الْمَوْتَ وَیُرْسِلُ الْأُخْرَی إِلَی أَجَلٍ مُسَمًّی إِنَّ فِی ذَلِکَ لَآیَاتٍ لِّقَوْمٍ یَتَفَکَّرُونَ» (زمر ۴۲).
﴿خداوند ارواح را به هنگام مرگ قبض میکند، و ارواحی را که نمرده اند نیز به هنگام خواب میگیرد؛ سپس ارواح کسانی که فرمان مرگشان را صادر کرده نگه میدارد و ارواح دیگری را (که باید زنده بمانند) بازمیگرداند تا سرآمدی معیّن؛ در این امر نشانه های روشنی است برای کسانی که اندیشه میکنند﴾.
همچنین در حدیث روایت بخاری و مسلم از ابی‌هریره رضی الله عنه آمده است که رسول‌‌خدا صلی الله علیه وسلم فرمودند:
«چون یکی از شما بر بالین خواب خود جای میگیرد، باید آن را بیفشاند زیرا او نمی‌داند که چه چیز بر آن ملافه و بالین، جانشین وی شده است، سپس باید بگوید:
﴿باسمک ربی وضعتُ جنبی وباسمک أرفعه، إن أمسکت نفسی فارحمها وإن أرسلتها فاحفظها بما تحفظ به عبادک الصالحین﴾
پروردگارا!
﴿به‌نام تو پهلویم را نهادم و به نام تو آن را برمی‌دارم، اگر روحم را نگاه داشتی، بر آن رحم کن و اگر آن را به تنم باز پس فرستادی، آن رابه آنچه که بدان بندگان شایسته‌ات را حفظ می‌کنی، حفظ بفرما﴾.
به عبارتی دیگر خواب؛ مرگ کوچک است و ارواح زندگان که در هنگام خواب قبض می شود اگر هنوز فرمان مرگشان صادر نشده باشد به تن باز می گردند تا زمانی که روزی خود را کامل گردانند و اجلشان فرا برسد.
آيهء فوق دلیلی است بر این که روح، آفریده شده و تحت تدبیر پروردگار است و خداوند آن را می ستاند و نگاه می دارد، و باز به تن بر می گرداند.
ادامه دارد……
ا.ج.ع
عزیزان گرانقدر!
لطفاً این مضامین خیلی مهم و حیاتی را با تمام خانواده، اقارب، دوستان، و همکاران تان شریک سازید، و در رشد فکری، عقیدتی، ایمانی و وجدانی همنوع تان اقلاً یک امر خیری را، مایه ی حصولِ صدقات جاریه ی تان سازید.
جزاکم الله وخیراً!
نوت: متن احادیث فوق به عربی:
۱- «اذَا حُضِرَ الْمُؤْمِنُ أَتَتْهُ مَلائِکَةُ الرَّحْمَةِ بِحَرِیرَةٍ بَیْضَاءَ فَیَقُولُونَ اخْرُجِی رَاضِیَةً مَرْضِیًّا عَنْکِ إِلَی رَوْحِ اللَّهِ وَرَیْحَانٍ وَرَبٍّ غَیْرِ غَضْبَانَ فَتَخْرُجُ کَأَطْیَبِ رِیحِ الْمِسْکِ حَتَّی أَنَّهُ لَیُنَاوِلُهُ بَعْضُهُمْ بَعْضًا حَتَّی یَأْتُونَ بِهِ بَابَ السَّمَاءِ فَیَقُولُونَ مَا أَطْیَبَ هَذِهِ الرِّیحَ الَّتِی جَاءَتْکُمْ مِنْ الأَرْضِ فَیَأْتُونَ بِهِ أَرْوَاحَ الْمُؤْمِنِینَ فَلَهُمْ أَشَدُّ فَرَحًا بِهِ مِنْ أَحَدِکُمْ بِغَائِبِهِ یَقْدَمُ عَلَیْهِ فَیَسْأَلُونَهُ مَاذَا فَعَلَ فُلانٌ مَاذَا فَعَلَ فُلانٌ فَیَقُولُونَ: دَعُوهُ فَإِنَّهُ کَانَ فِی غَمِّ الدُّنْیَا. فَإِذَا قَالَ: أَمَا أَتَاکُمْ ؟ قَالُوا: ذُهِبَ بِهِ إِلَی أُمِّهِ الْهَاوِیَةِ..». نسائی ( ۱۸۳۳ )
۲- «إن المؤمن یُصعد بروحه إلی السماء فتأتیه أرواح المؤمنین فتستخبره عن معارفهم من أهل الأرض، إذا قال: ترکت فلاناً فی الأرض، أعجبهم ذلک وإذا قال: إن فلاناً قد مات، قالوا: ما جیء به إلینا أین؟ إلی أمه الهاویة» حدیث حسن.
