سجده سهو چگونه بجا آورده مي شود؟

يكي از دوستان خواهش نموده كه طريقه درست وصحيح عملي سجده سهو را بيان نمايم .

الحمد لله والصلاة والسلام على رسول الله، أما بعد،،
حكم سجده سهو:
سجده سهو سنت تكميلي است، وبعض فقهاء آنرا واجب دانسته اند بخاطر جبران نقص وخلل كه در نماز بصورت اشتباهي واقع مي شود..در حديث صحيح كه امام مسلم روايت كرده رسول الله صلى الله عليه وسلم فرموده است: ” إنما أنا بشر مثلكم، أنسى كما تنسون، فإذا زاد الرجل أو نقص، فليسجد سجدتين” من هم مثل شما بشر هستم وفراموش ميكنم مثليكه شما فراموش ميكنيد اگر كسي از شما در نماز خود اشتباها زياد بخواند ويا كمي كند بخاطر جبران اين سهو واشتباه دو سجده نمايد.

حكمت مشروعيت سجده سهو :

حكمت مشروعيت سجده سهو در نماز بعد از اشتباه راندن شيطان وذليل ساختن او است زيرا كه همين شيطان تلاش نموده كه نماز گزار را مصروف بسازد تا اينكه نمازش را به خشوع وحضور قلب وبه وجه مطلوب ادا كرده نتواند..رسول الله صلى الله عليه وسلم در حديث صحيح كه امام مسلم روايت كرده در وصف سجده سهو فرموده است : ” فليسـجد سجدتين؛ ترغيماً للشيطان.” بعد از اشتباه در نماز دو سجده كند بخاطر ذليل ساختن وراندن شيطان.

در عين حال سجده سهو از طرف نماز نوعي از معذرت خواهي است كه نماز گزار توسط آن نقص وخللي كه در نمازش رخ داده جبران كند وسجده بهترين موقع وفرصت است كه مسلمان عذر خود را به الله متعال تقديم نمايد تا اينكه مورد عفو ومغفرت او تعالى قرار گيرد.
اسبابيكه موجب سجده سهو در نماز مي شود:

فقهاء موجبات سجده سهو را سه چيز نوشته اند كه عبارت است از : زيادت در نماز، نقصان وكمي در نماز، شك نمودن در نماز.
و در سه حالت كه نماز گزار در نماز خود اشتباه نمايد عبارت است از :

ترك واجب، تكرار فرض، تكرار عمل از جنس نماز كه از همان نماز نباشد…البته در صورتي سجده سهو نماز اشتباه را جبران ميكند كه اين اشتباه بشكل قصدي وعمدي نباشد.

اگر كسي به ياد آورد كه يكي از واجبات نماز را ترک كرده ويا در اداي فرضي از فرائض نماز تأخير ويا تكرار بعمل آورده بر وي واجب است كه سجده سهو نمايد بخاطر جبران نقصي كه در نماز وارد شده .

اولا : سجده سهو براي جبران ترک واجب:

اگر ملا امام در نماز خفيه قرائت را جهر بخواند يعني بصداي بلند ، يا در نماز جهر قرائت را خفيه بخواند بشكل آهسته در اين دو حالت چون سهوا واجب نماز را ترک كرده است سجده سهو بر او لازم مي شود، همچنان اگر در قعده اول يا خواندن ” التحيات” در همين قعده كه واجب است سهوا ترک گردد بايد سجده سهو نمايد.

ثانيا – تأخير فرض:

اگر نماز گزار در ركعت اول سجده اي را فراموش كرد ودر ركعت دوم بيادش آمد وسجده كرد، چون سجده فرض است ، در جاي خودش اداء نشده ودر اداي آن تأخير آمده ازينرو نماز گزار بايد در اخير نماز سجده سهو كند بخاطر جبران اين اشتباه.
اگر در ركعت اول پس از سجدهء دوم قدري نشست بعد بيادش آمد كه ركعت اول است برخيزد، ونماز خود را تكميل نمايد، چون قيام يعني ايستادن در ركعت دوم از فرائض نماز است لذا به سبب تأخير آن سجده سهو لازم مي شود.

ثالثا: تكرار عمل :

اگر در نماز خود چيزي را زياد تكرار كند كه از جنس نماز باشد ليكن در زمره همان نماز نباشد در اين حالت نيز سجده سهو بر وي لازم ميشود.مثلا در نماز دو ركعتي بعد از قعده ايستاده شود ودر همين حالت بيادش بيايد كه نماز دو ركعتي بوده وتمام شده وبنشيند در اين حالت نيز سجده سهو لازم مي شود براي جبران همين اشتباه.
قابل ياد آوري است كه سهو ملا امام موجب سهو مقتدي نيز ميگردد به اين معنى كه اگر امام سهو كند وسجده سهو نمايد مقتدي نيز مكلف است كه متابعت امام را نمايد.

رابعا :شيوه وطريقه بجا آوردن سجده سهو:

در قعده آخري نماز بعد از خواندن “ التحيات” بجانب راست سلام داده و” الله أكبر” بگويد وبه سجده رود وسجده كند وبعدا ” الله أكبر” گفته از سجده بلند شود، وباز “ الله أكبر” گفته وبه سجده رود وسجده كند سپس ” الله أكبر” گفته از سجده بلند شود وبه قعده بنشيند وطبق معمول ” التحيات” ودرود ودعاء را خوانده بدو طرف سلام بدهد.
اگر در يک نماز چند سجده سهو بر نماز گزار لازم شود ، يكبار سجده سهو كردن براي همه آنها كفايت مي كند.