بسیارند، مردمانی که اموال و دارائیهای هنگفتی در اختیار دارند، به ظاهر ثروتمند و مر ّ فه مینمایند ا ما در حقیقت درشمار فقراء قرار میگیرند. زیرا ازاموالشان ثمرۀ مفید و خوشایند نمیبینند، ثروتشان سود راستین و حقیقی نمیرساند، آنها را میبینی که ثروت بیشماری دراختیار دارند، ا ّ ما در پرداخت نفقۀ خانواده خود و رفع حوائج و نيازمندیهایشان کوتاهی میکنند، برای مصارف شخصی خودشان نیز بر همين رویه اصرار دارند. سلوك بخل َ ورزی! اين نوع از مردم از اندوخته های مادی خود هیچ نفعی نمیبرند. بیشترکسانیکه به این وضعیت ناخوشایند دچارند، ثروت و داشته هایشان به سبب آفات طبيعی و بلايا از بین میرود

مردم بیشمار دیگری نسل و ذر يه دارند، ا ما این دودمان به صاحبش نفع نمیرساند، فرزندش نافرمان است و با استكبار و غرور با والدین –به ویژه پدر- برخورد میکند. از طرف دیگر، همین فرزند با دوستان خود ساعات طولانی مینشیند، خلوت نموده و با یکدیگر گفتگوها رد و بدل میکنند، بینشان انس و محبت زیادی حاکم است که منجر میشود تا آنها أسرار خود را بر یکدیگر آشکار کنند. ولی همین فرزند اگر نزد پدر خود بنشیند، مانند پرندهای زندانی در قفس میمانند. با پدرش انس نمیگیرد، با او َ سر سخن را باز نمیکند، هیچ یک از أسرارش را با او شریك نمیشود، حتی روبهرو شدن با پدر، برای چنین فرزندیدشوار است. ا لله متعال برای این پدران در فرزندانشان برکت عطا ننموده.

بعضی از آدمها هستندکه ا لله متعال به آنها علم فراوان عطا نموده، آنان معلومات فراوانی در ذهن دارند، لیکن چون بی َ سوادها میمانند، آثار علم و نشانه های حکمت در عبادت، أخلاق، سلوك، و تعامل چنين فردی با مردم به چشم نمیآيد که هیچ، دانش او به أبزاری برای إبراز خود َ برتری، غرور و تکبرش بر ضعیفان در علم و دانش َ بدل شده است. جای بسی حیرتست که این مسکین حواسپرت آن مطلب مهم و أصل توحیدی را از یاد برده است! اين مهم که نعمت دانش را ا لله مهربان به لطف و إحسان خویش بربنده خود ارزانى داشته است، و اگراراده مینمود او را نیزدر شمار جاهلان قرار میداد.

انسان دیگری را میبینید که ا لله متعال به او علم ارزانی داشته، ولی همنوعانش ازاين دانش بی بهره اند، ذ ره ای از آن نفع نمیبرند، عالم در خلوت خود و بیتو ّ جه به اطرافيانش به سر میبرد، مردمانش ازتدریس و جلسات درس وی، ازتوجیحاتش، ازآثار و تألیفاتش محروما ند،جامعه از هیچ يک از توانایی های این به اصطلاح دانشمند، روحاني زاهد، پیر دانا بهرهمند نمیشوند. علم چنین آدمی در زندان وجودش حبس شده، ا لله متعال در علمش به او برکت عطا ننموده، و این مصیبت بدون شک حرمان و خسران حقیقی و بزرگیست.

نفس علم نافع از بابرکت ترین نعمتهای إلهیست که به بندگان عطا میشود، زیرا اگرشما کسی دیگر را به این علم آگاه کنید، و اگر این علم را در میان ساحات مختلف حیات نشر دهید، از چندین وجه مأجور خواهید بود، واثر مهمي در پيشرفت خوبیها خواهید داشت:

1) مجاهد فاتح قلب ها

به سبب جهود شما در نشر علم، انتشار دین ا لله عزوجل تحق مییابد، پس با اینکار ازمجاهدین درراه ا لله خواهید بود، وظیفۀ مجاهد درراه الله اینست که سرزمینها را یکی پس از دیگری فتح کند تا مقدمۀ انتشار دین ا لله فراهم شود.

مثال شما ای طالب علم آن مجاهدی است که قلبها را فتح و به تسخیر خود در میآورد تا اسلام در آن حاکم شود

2)  حمایت شریعت الله

از برکت نشر علم و تعلیم آن به دیگران اینست که در اینکار حفظ شریعت ا لله و حمایت از آن در برابر بدیها وجود دارد، زیرا تا علم و دانش نباشد دین ا لله از فساد جهال و تخریب معاندین  محفوظ نمیماند. شریعت حفظ نمیشود مگر به وسیلۀ َ مردان آن، مردان علم و دانش. بدانید حمایت از شریعت ممکن نیست مگربه وسیلۀ وجود علماء و دانشمندان ربانی، پس اگرعلم دین را منتشر نمودید، و جامعه از علمتان نفع برد، در نتیجه به سبب این خدمت شما، حمایت از شریعت و نگاهداری از آن شکل میگیرد. از این مهم غافل نباشید.

3) برکت در نشر علم

شما با تعلیم دانش آموز خود و نشر علم در ميان آنان، یک کار نیک بزرگ انجام داده اید، زیرا شاگردتان را به اسلام و أحکام آن آگاه نمودید، پس اگر او ا لله متعال را با علم و بصیرت عبادت کند، شما نیزمانند او اجرو ثواب می َ برید، چون شما بودید که او را به این خیرفراوان راهنمایی نمودید.

و (قاعده اینست که) راهنما به کار خير مانند انجام دهندۀ آن است. پس در نشر علم، خیر و برکت نهفته است، هم برای ناشر آن و هم برای آموزگار،کسیکه ناشر را به آن علم سودمند آگاه نموده است.

4) ارتقاء دانش

در تعلیم و نشر علم، ارتقاء دانش خود آموزگارنهفته است، میزان دانش معلم و مقدار تجربیات او هنگامی که به دیگران آموزش میدهد، افزایش مییابد. زیرا این عمل يادآوری محفوظات، و روشنگرمسائلیست که معلم آنها را از حفظ نبوده، يا از خاطربرده است

مترجم: محمد ستوده
منبع: مجموع الفتاوى: ج454 – 41