اتحاد و اتفاق در اسلام

در بخش اول مفصلاً درمورد معنای اتحاد بحث مختصری داشتیم، اما اتحاد ملی وتأکید اسلام بر آن چیست؟

قرآن کریم به مسئله اتحاد از بُعد ملی و اجتماعی آن می نگرد و بر اهمیت آن میان جهانیان، ادیان، مسلمانان و نهاد خانواده تأکید دارد و پیوند میان قلوب مؤمنان را نوعی تصرف الهی می شمارد و برای حفظ آن، ارسال پیامبران به همراه شرایع را ضروری می داند. این واژه در قرآن کریم با مضامین متنوعی چون موارد ذیل آمده است:

۱- امت واحده:

كَانَ النَّاسُ أُمَّةً وَاحِدَةً (بقره ۲۱۳)

مردم (در آغاز) یک دسته بودند؛ (و تضادی در میان آنها وجود نداشت. بتدریج جوامع و طبقات پدید آمد و اختلافات و تضادهایی در میان آنها پیدا شد)….

۲- اعتصام به حبل الله:

وَاعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللَّهِ جَمِيعًا وَلَا تَفَرَّقُوا ( آل عمران ۱۰۳)

و همگی به ریسمان خدا [= قرآن و اسلام، و هرگونه وسیله وحدت‌]، چنگ زنید، و پراکنده نشوید!

۳- کلمه ی سواء:

قُلْ يَا أَهْلَ الْكِتَابِ تَعَالَوْا إِلَىٰ كَلِمَةٍ سَوَاءٍ بَيْنَنَا وَبَيْنَكُم (آل عمران ۶۴)

بگو: «ای اهل کتاب! بیایید به سوی سخنی که میان ما و شما یکسان است؛

این به معنای باورهای دینی مشترک است که اهل کتاب نیز باید بدان ملزم باشند.

۴- صراط مستقیم:

وَأَنَّ هَٰذَا صِرَاطِي مُسْتَقِيمًا فَاتَّبِعُوهُ وَلَا تَتَّبِعُوا السُّبُلَ فَتَفَرَّقَ بِكُمْ عَن سَبِيلِهِ ذَٰلِكُمْ وَصَّاكُم بِهِ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ (آل عمران ۱۵۳)

این راه مستقیم من است، از آن پیروی کنید! و از راه‌های پراگنده (و انحرافی) پیروی نکنید، که شما را از طریق حق، دور می‌سازد! این چیزی است که خداوند شما را به آن سفارش می‌کند، شاید پرهیزگاری پیشه کنید!»

یاد کرد این واژه به صورت مفرد در برابر واژه «سبیل» که گاه به صورت جمع می آید، حکایت از وحدت و یکپارچگی راه مؤمنان دارد.

۵- تألیف میان دلها:

وَأَلَّفَ بَيْنَ قُلُوبِهِمْ لَوْ أَنفَقْتَ مَا فِي الْأَرْضِ جَمِيعًا مَّا أَلَّفْتَ بَيْنَ قُلُوبِهِمْ وَلَٰكِنَّ اللَّهَ أَلَّفَ بَيْنَهُمْ إِنَّهُ عَزِيزٌ حَكِيمٌ (انفال ۶۳)

و دلهای آنها را با هم، الفت داد! اگر تمام آنچه را روی زمین است صرف می‌کردی که میان دلهای آنان الفت دهی، نمی‌توانستی! ولی خداوند در میان آنها الفت ایجاد کرد! او توانا و حکیم است!

۶- اخوت و برادری:

إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ إِخْوَةٌ فَأَصْلِحُوا بَيْنَ أَخَوَيْكُمْ وَاتَّقُوا اللَّهَ لَعَلَّكُمْ تُرْحَمُونَ (حجرات ۱۰)

مؤمنان برادر یکدیگرند؛ پس دو برادر خود را صلح و آشتی دهید و تقوای الهی پیشه کنید، باشد که مشمول رحمت او شوید!

۷- بنیان مرصوص:

إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الَّذِينَ يُقَاتِلُونَ فِي سَبِيلِهِ صَفًّا كَأَنَّهُم بُنْيَانٌ مَّرْصُوصٌ (صف ۴)

خداوند کسانی را دوست می‌دارد که در راه او پیکار می‌کنند گوئی بنایی آهنین‌اند!

این تعبیر بیانگر یکپارچگی مؤمنان در رویارویی با کافران است.

۸- «کافه»:

يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا ادْخُلُوا فِي السِّلْمِ كَافَّةً وَلَا تَتَّبِعُوا خُطُوَاتِ الشَّيْطَانِ إِنَّهُ لَكُمْ عَدُوٌّ مُّبِينٌ (بقره ۲۰۸)

ای کسانی که ایمان آورده‌اید همگی در صلح و آشتی درآیید! و از گامهای شیطان، پیروی نکنید؛ که او دشمن آشکار شماست‌
واژه ای است که در قرآن کریم و بر اساس برخی تفاسیر که آن را صفت مؤمنان دانسته اند، به معنای همدلی، یکپارچگی و وحدت ملی آنان در پذیرش اسلام است.

۹- «حزب الله»:

وَمَن يَتَوَلَّ اللَّهَ وَرَسُولَهُ وَالَّذِينَ آمَنُوا فَإِنَّ حِزْبَ اللَّهِ هُمُ الْغَالِبُونَ (المائده ۵۶)

و کسانی که ولایت خدا و پیامبر او و افراد باایمان را بپذیرند، پیروزند؛ (زیرا) حزب و جمعیّت خدا پیروز است.

۱۰- «اصلاح ذات البین»:

يَا بَنِي آدَمَ إِمَّا يَأْتِيَنَّكُمْ رُسُلٌ مِّنكُمْ يَقُصُّونَ عَلَيْكُمْ آيَاتِي فَمَنِ اتَّقَىٰ وَأَصْلَحَ فَلَا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَلَا هُمْ يَحْزَنُونَ

ای فرزندان آدم! اگر رسولانی از خود شما به سراغتان بیایند که آیات مرا برای شما بازگو کنند، (از آنها پیروی کنید؛) کسانی که پرهیزگاری پیشه کنند و عمل صالح انجام دهند (و در اصلاح خویش و دیگران بکوشند)، نه ترسی بر آنهاست و نه غمناک می شوند.

۱۱- «شرکت مؤمنان در امور اجتماعی»

۱۲- «ارتباط مؤمنان با یکدیگر»،

اینها همه از جمله مضامین قرآنی در این باره است.

اتحاد ملی در اسلام، آن است که آرأ و اندیشه ها طبق قوانین الهی متفق و هماهنگ  باشند و همه ی مردم از هر رنگ و نژاد و قوم و قبیله، با هم همکاری داشته و در کنار یکدیگر باشند، مشکلاتِ یکدیگر را حل کنند و علیه یکدیگر کارشکنی و خیانت نکنند.

از جمله مباحث قابل توجه در این زمینه، بحث اتحاد عاقل و معقول است که وجوهی در تبیین آن ذکر گردیده است.

شایان ذکر است که قرآن کریم با بغی و ستم دانستن اختلاف و تفرقه، در صدد تبیین این نکته بر می آید که اتحاد و یگانگی انسانها در دین و در سطح ملی، امری فطری است.

در جایی نیز از یگانگی نخستین مردم سخن به میان می آورد و اختلاف را امرِ عارضی می شناسد که در پی آن، بعثت پیامبران و ارسال کتب آسمانی ضرورت یافته است.

در وحدت ملی یک مسلمان بایستی اسلام وقرآن را مبدأ واساس بداند از اینکه زبان، قومیت، رنگ پوست ونژاد را.

به تحقیق که هر آنکه به گفتار خالقش و وصایای پیامبر خوش الحانش چنگ زد پیروز شد، و هر آنکه از ایندو بدور ماند خسران کرد و متفرق شد.

الله تعالی وحدت ویکپارچگی را میان تمام مسلمانان، علی الخصوص کشور جنگ زده ی مان مستولی گرداند و اهریمن و اسباب لهو ولعب لشکریان شیاطین را بدور دارد.

ادامـــه دارد…